పెషావర్, జూన్ 4 : భారతదేశం ఇండస్ వాటర్‌ ట్రిటీ (Indus Waters Treaty) అమలును నిలిపివేయడం పాకిస్తాన్‌ను అత్యవసర స్థితిలోకి నెట్టింది. ఈ నిర్ణయం నేపథ్యంలో పాక్ ప్రధానమంత్రి షెహబాజ్ షరీఫ్ దేశంలోని రాష్ట్రాలను కలిసి నీటి నిల్వ సామర్థ్యాన్ని పెంచేందుకు చర్యలు తీసుకోవాలని ఆదేశించారు. ముఖ్యంగా డైమర్-భాషా డ్యామ్ నిర్మాణాన్ని వేగవంతం చేయాలని స్పష్టం చేశారు.
భారతదేశం ఏప్రిల్ 22న పహల్గాం దాడికి ప్రతిస్పందనగా ఈ ఒప్పందాన్ని నిలిపివేసిన సంగతి తెలిసిందే. ఈ దాడిని పాకిస్తాన్ ఆధారిత లష్కరే తోయిబా కు చెందిన ది రెసిస్టెన్స్ ఫ్రంట్ (TRF) దళం జరిపింది. దీనికి విరుగుడుగా భారత్ IWT అమలును నిలిపివేయడమే కాదు, ఇకపై ఎటువంటి flood warning messagesను కూడా పాక్‌కు ఇవ్వబోమని ప్రకటించింది.
“పాణీ ఔర్ ఖూన్ ఎక్ సాథ్ నహీ బహ్ సక్తా” అంటూ భారత ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ మే 12న ‘ఆపరేషన్ సిందూర్’ అనంతరం చేసిన ప్రసంగంలో చెప్పారు. అంటే నీరు మరియు రక్తం ఒకే చోటప్రవహించలేవని హెచ్చరించారు. ఇండస్ నదీ జలాల పంపకం విషయంలో ఇకపై పాకిస్తాన్‌తో చర్చలు జరగబోవని స్పష్టం చేశారు.
అందుతున్న సమాచారం ప్రకారం, షరీఫ్ మంగళవారం పెషావర్‌లోని కార్ప్స్ హెడ్‌క్వార్టర్స్‌లో మాట్లాడుతూ, “ఇండియాలో Hydropower Plants కు రిజర్వాయర్లను నింపుతున్నారని, సడెన్‌గా వాటి నీటిని విడుదల చేస్తే మనకే నష్టమవుతుంది” అని అన్నారు. పాక్‌కు ఇండస్ మరియు దాని ఉపనదుల నుంచి సుమారు 135 మిలియన్ ఎకర్ అడుగుల నీరు లభిస్తుంది. ఇందులో 93 శాతం వ్యవసాయానికి ఉపయోగపడుతుంది.
షరీఫ్ సీరియస్:
“భారత్ చర్యల నేపథ్యంలో, పాకిస్తాన్ నీటి భద్రతపై స్పందించాల్సిన అవసరం ఉంది. నీటి నిల్వలు పెంపుదలపై రాష్ట్రాలు తక్షణమే చర్చలు జరపాలి” అని షరీఫ్ పేర్కొన్నారు. ఇది Pakistan’s water securityకి సంబంధించిన అత్యవసర చర్యగా భావించవచ్చు.
డైమర్-భాషా డ్యామ్ అప్రతిహతంగా నిర్మించాలి:
“ఎనర్జీ ప్రొడక్షన్‌ పెరిగేలా, నీటి నిల్వల పెంపుదల కోసం డైమర్-భాషా డ్యామ్ పనులు వేగంగా జరగాలి” అని షరీఫ్ పేర్కొన్నారు. ఇండస్ నదిపై నిర్మించాల్సిన ఈ ప్రాజెక్ట్‌ గురించి 1980ల నుంచే చర్చలు జరుగుతున్నా, స్థల పరిశీలన, పర్యావరణ ప్రభావాలు, అధిక వ్యయం వంటి అంశాలు దీనిని నిలిపేశాయి.
అయితే ఇంత వాడిగా మాట్లాడుతున్నా…
ఇది అంతా మాటల్లోనే మిగిలిపోతుందా అన్న సందేహాలు కూడా వ్యక్తమవుతున్నాయి. ఎందుకంటే ప్రస్తుత ఆర్థిక సంక్షోభంలో పాకిస్తాన్ ప్రభుత్వం నీరు, విద్యుత్ రంగాలకు బడ్జెట్‌ను భారీగా తగ్గించబోతోంది. 2025 ఆర్థిక సంవత్సరానికి నీటి విభాగానికి కేటాయింపులు రూ.135 బిలియన్ల నుంచి రూ.109 బిలియన్లకు తగ్గించనున్నట్లు Dawn నివేదిక పేర్కొంది. ఇండియా తక్షణమే Hydropower Reservoirs లో నీటిని నిల్వ చేసి, అనంతరం flushing mechanism ద్వారా sedimentation ను తొలగిస్తూ జల విద్యుత్ ఉత్పత్తిని మెరుగుపరిచే దిశగా చర్యలు చేపడుతోంది. ఇది India’s water diplomacyలో కీలక మలుపుగా మారనుంది.
జల ఒప్పందం లో విభజన ఇలా:
1960లో ప్రపంచ బ్యాంక్ మధ్యవర్తిగా కుదిరిన ఈ ఒప్పందం ప్రకారం, **భారతదేశానికి సట్లెజ్, బియాస్, రవి నదుల (Eastern Rivers)పై నియంత్రణ లభిస్తుంది. పాకిస్తాన్‌కు ఇండస్, జెలం, చెనాబ్ (Western Rivers) నదుల నుంచి నీరు లభిస్తుంది. భారత్ ఇప్పటి వరకూ Kharif మరియు Rabi Seasons కోసం Irrigation Statistics సహా నీటి ప్రవాహ సమాచారం పాకిస్తాన్‌కు అందించేది.
ప్రస్తుతం ఇవన్నీ నిలిపివేసిన నేపథ్యంలో, పాక్ వ్యవసాయ రంగంపై తీవ్ర ప్రభావం పడనుంది.ఈ ఒప్పందం అమలును పునఃప్రారంభించాలంటే, పాకిస్తాన్ ఆత్మపరిశీలన చేసి, తీవ్రవాదులపై చర్యలు తీసుకోవాల్సిందే. లేకపోతే భారత్ తన strategic water leverageను మరింతగా వినియోగించే అవకాశం ఉంది.
