- బ్రహ్మపుత్రపై చైనా అధికారం
- కానీ నీటి దౌత్యం ఏ దిశలోకి?
భారతదేశానికి జీవనాడిగా నిలిచే బ్రహ్మపుత్ర నది ఇప్పుడు జియోపాలిటికల్ శక్తి ప్రదర్శనలో ఓ కీలక బావిగా మారింది. పాకిస్తాన్‌తో నీటి ఒప్పందాన్ని పునఃసమీక్షిస్తున్న సమయంలో, చైనా కీలక హెచ్చరిక జారీ చేసింది. “మీకు ఇష్టంలేనిదే ఇతరులపై రుద్దవద్దు,” అని చైనా పాలసీ సలహాదారు విక్టర్ జికై గావో వ్యాఖ్యానించడంతో భారత్-చైనా మధ్య నీటి రాజకీయలు మరింత ఉద్రిక్తంగా మారుతున్నాయి.
చైనాలోని అంగ్సీ హిమనదం వద్ద జన్మించి భారత్, బంగ్లాదేశ్ దాటి సాగి పోయే బ్రహ్మపుత్ర నది (చైనాలో యార్లుంగ్ ట్సాంగ్‌పో, అరుణాచల ప్రదేశ్‌లో సియాంగ్ అని పిలవబడుతుంది) దశాబ్దాలుగా దక్షిణాసియా ప్రాంతానికి జల ఆధారంగా నిలుస్తోంది. అయితే ఇప్పుడు అదే నది జలపరిరక్షణ కంటే భౌగోళిక ప్రాబల్యానికి చిహ్నంగా మారింది.
చైనా నిర్మించే ప్రాజెక్టు తెగితే ?
టిబెట్‌లోని మెడోగ్ కౌంటీలో చైనా చేపట్టిన 137 బిలియన్ డాలర్ల హైడ్రోపవర్ ప్రాజెక్ట్ దీని ప్రధాన కారణం. ఇది ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద హైడ్రోఎలక్ట్రిక్ పథకంగా నిలవనుంది. 60 GW ఉత్పత్తి సామర్థ్యం ఉన్న ఈ ప్రాజెక్ట్ భారత్ సరిహద్దుకు కేవలం 30 కి.మీ దూరంలో ఉండటంతో, ఢిల్లీ పాతాళ వాయువుల alert కు చేరుకుంది.
విశ్లేషకుల హెచ్చరికలు ప్రకారం, భూకంపాలు, నిర్మాణ లోపాలు లేదా కుట్రల వల్ల ఈ డాం చెడిపోతే, అరుణాచల ప్రదేశ్, అస్సాం కొద్ది నిమిషాల్లోనే వరదల్లో మునిగిపోతాయి. అంతే కాదు, చైనా వరద కాలంలో అకస్మాత్తుగా నీటిని విడుదల చేస్తే, ఇప్పటికే వరదలు తీవ్రంగా ఉండే ఈ ప్రాంతాల్లో పరిస్థితి మరింత దారుణంగా మారుతుంది. అస్సాంలో 40 శాతం భూభాగం వరదలకు గురయ్యే ప్రమాద ప్రాంతమే.
బ్రహ్మపుత్ర నది బేసిన్‌ మొత్తం 5.8 లక్షల చ.కి.మీ విస్తీర్ణంలో ఉంది. ఇందులో భారత్‌కు 33.6% భాగం ఉంటుంది. ఈ నది వ్యవసాయం, తాగునీరు, విద్యుత్తు ఉత్పత్తికి కీలకంగా నిలుస్తుంది. ఒక్క భారతదేశంలోనే ఈ నది సగటున 7 లక్షల క్యూబిక్ ఫీట్లు ప్రతీసెకనుకు ప్రవహిస్తుంది. అలాంటప్పుడు, పై భాగంలో చైనా నియంత్రణ ఏమాత్రం మారిన ప్రభావం తీవ్రంగానే ఉంటుంది.
బ్రహ్మపుత్రపై చైనాతో ట్రీట్ ఉందా?
పాకిస్తాన్‌తో ఉన్న ఇండస్ వాటర్ ట్రీటీ లాగా, భారత్‌కి చైనాతో ఎలాంటి బైండింగ్ ఒప్పందం లేదు. కొన్ని డేటా షేరింగ్ ఒప్పందాలు ఉన్నా, అవి అధికారికమైనవి కావు. పైగా, చైనా వద్ద ప్రాధాన్యంగా ఉన్న ఈ నది ప్రవాహం గురించి ఏకపక్ష నిర్ణయాలు తీసుకునే అవకాశం చైనాకు ఉంది. దీని వల్ల ఈ సమస్య మరింత అస్థిరంగా మారుతోంది. ఇక బంగ్లాదేశ్ కూడా ఇప్పుడు చైనాతో సన్నిహితంగా ఉండటం వల్ల, ఇది మరొక కొత్త సమీకరణంగా మారింది.
అయితే, భారత్-చైనా సంబంధాలు పూర్తిగా విరామంలో లేవు. గాల్వాన్ ఘర్షణ తరువాత కూడా ఇద్దరు దేశాలు దౌత్య, సైనిక స్థాయిలలో సంప్రదింపులను కొనసాగిస్తూనే ఉన్నాయి. అంతేగాక, భారత్‌ను చైనా ఉగ్రవాద పునాదిగా పరిగణించకపోవడం కూడా కీలక అంశం. ఇది ఢిల్లీకి వ్యూహాత్మకంగా కొంత లీవరేజ్ ఇస్తోంది.
ఇటీవలి గావో వ్యాఖ్యలు, ఈ విభిన్న శ్రేణుల గేమ్‌లో జాగ్రత్తగా అడుగులు వేయాల్సిన అవసరాన్ని గుర్తుచేస్తున్నాయి. ఉపనదులు, ములుగు ప్రవాహాలు అనే పరిభాషలతో మొదలైన ఈ వాదం ఇప్పుడు ఏషియాలో శక్తుల పోటీకి కొత్త పరిణామంగా మారే సూచనలు కనిపిస్తున్నాయి.
